الیاس طاهری
از نوروز همه‌ساله در کشورهای مختلف جهان به عنوان یک جشن باستانی تجلیل می‌شود. جشن گرامی‌داشت از نوروز، معمولاً در روزهای نوروز برپا می‌شود و مردمان بیش از 12 کشور جهان به گونه‌ی رسمي و پرشکوه بهار طبیعت را با رسم و رواج‌هاي گونه‌گون و به‌خصوص شان جشن میگیرند.
سران کشورهاي حوزه‌ی نوروز، بیشتر تأکید این جش ن را بر نوع دوستي، همگرایی و مهرورزي میان جهانیان عنوان می‌کنند. طوري که این موضوع توجه سازمان ملل متحد و دیگر کشورها را نیز جلب کرد و در ده می سال 2010 میلادي، مجمع عمومی سازمان ملل، با نشر قطع‌نامه‌یی، نوروز را به خاطر بزرگداشت آن توسط بیش از 300 میلیون انسان در بیش از 11 کشور جهان، به رسمیت شناخت و این جشن باستاني در این سازمان به ثبت رسید.
افغانستان، ایران، تاجکستان، آذربایجان، ترکیه، پاکستان، هندوستان، ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان، ازبیکستان، بلغارستان، بخش‌هایی از مصر و کرانه‌های شرقی قاره‌ی آفریقا، همه‌ساله نوروز را به صورت رسمی و با شکوه خاصي جشن میگیرند.
از این کشورها به عنوان جغرافیای نوروز یا جهان نوروز نیز می‌توان نام برد.
نوروز در افغانستان:
در کشور ما، گشت‌وگذار در دشت شادیان مزار شریف، آتش‌بازی در شب نوروز، دیدار از بلخ باستان زادگاه مولانای بلخ و مسابقات بُزکشی، از برنامه‌های اصلی جشن نوروز در سمت شمال کشور می‌باشند. تهیه غذاهای گوناگون، هفت سین و هفت میوه یکی دیگر از مراسمی است که مردم، به‌ویژه باشنده گان مزار شریف به مناسبت آغاز سال نو به آن توجه می‌کنند.
هم‌زمان با تحویل سال نو، طی یک مراسم سنتی و بزرگ پرچم بلندی به نام «جهنده‌ی سخی» در روضه سخی در شهر مزار شریف برافراشته می‌شود. چگونگی جا افتادن این پرچم در جای مخصوص، نشان دهنده‌ی خوش یمنی یا بد یمنی سال پیش رو است.
از نوروز امسال نیز روز پنج‌شنبه طی مراسم بزرگی در شهر مزار شریف در شمال کشور بزگداشت شد. در این جشن مقام‌‌های دولتی و نماینده گان دیپلوماتیک برخی کشورها نیز حضور داشتند. امسال رییس‌جمهور غنی نیز در مراسم جهنده بالا شرکت و سخنرانی کرد.
رییس‌جمهور غنی در این مراسم به روند گفت‌وگوهای صلح نیز اشاره کرده و گفت افغانستان حالا تغییر کرده و افغانستانِ چند سال پیش نیست. وی افزود او طرفدار صلحی است که در آن تمامی ارزش‌های به دست آمده در چند سال گذشته حفظ شود.
رییس‌جمهوری همچنان گفت، 1398 سال صدمِ استقلال افغانستان است و این سال باید به حیث ممثل وحدت ملی در تمام اقشار و در تمام ولایات افغانستان تجلیل شود. وی این سال را سال انتخابات ریاست‌جمهوری عنوان کرد و خطاب به نیروهای امنیتی و دفاعی و همچنان به تمامی ادارات ملکی گفت که در انتخابات بی‌طرفی خود را حفظ کنند. آقای غنی از تصمیم اخیر کمیسیون انتخابات برای تعویق انتخابات ریاست‌جمهوری استقبال کرد اما در عین زمان گفت که تأخیر انتخابات بیشتر از این قابل قبول نیست.
شهر مزار شریف همه‌ساله میزبان جشن نوروز است. این جشن سه روز دوام می‌کند؛ اما میله گل سرخ تا چهل روز پیاپي همچنان ادامه می‌یابد.
در آذربایجان:
در این کشور مردم با عنعنه‌های مختلفی نوروز را جشن میگیرند. به عنوان مثال مردمان این کشور با فرارسیدن «نوروز» دسترخوان هفت سین تدارک مي‌بینند و در کنار آن ترانه‌های نوروزی نیز سروده و آن را ساز مي‌کنند.
در جمهوری آذربایجان نوروز براساس تأریخ «ه.ش» تجلیل می‌شود. حکومت این کشور حدود 4 تا 7 روز به مناسبت فرارسیدن بهار طبیعت تعطیلات رسمي اعلان مي‌کنند؛ اما در آغاز هر سال میلادي، تنها یک روز در آذربایجان رخصتي عمومي است.
در ایران:
خانه تکانی یکی از آیینهای اصیل نوروزی در این کشور است. مردم بیشتر مناطقی که نوروز را جشن میگیرند به آن پای‌بند می‌باشند. غبارروبی، گردگیری دیوارهای خانه و زدودن سیاهی از روی وسایل خانه و دور ریختن سامان‌آلات کهنه و نو کردن آنها با شروع سال نو، همه از آیینهای کهن ایرانی‌ها است. مردم این کشور هرسال «خانه تکانی» را انجام می‌دهند. این رسم در کشورهای مختلف مانند تاجیکستان، افغانستان و جمهوری آذربایجان نیز وجود دارد.
ایرانیان که به نوروز اهیمت بسیار قایل اند، رسم و رواج‌های مختلفی در ایام نوروز دارند. مانندِ دید و بازدیدها، صلح و آشتی، نوپوشی و تازه‌پوشی، سفرکردن از جایی به جای دیگر به هدف تفریح و زیارت، زیارت اهل قبور در روزهای نوروز، دعای هنگام تحویل سال، دادن هدیه‌های نوروزی به دوستان و همچنان برپایی محافل آوازخوانی.
در ازبیکستان:
پختن سمنو، در میان ازبیکستاني‌ها رواج بسیار دارد. ازبیک‌ها زمانی که دیگ سمنو جوشان مي‌شود، در کنار آن گرد مي‌آیند و به رقص و پای‌کوبي و خوانش شعر مي‌پردازند. مردم بیشتر این شعر را می‌خوانند:
دیگران در خوابند، ما دفچه زنیم سمنک در جوش است، ما کفچه زنیم
ازبیکستان، از کشورهایی است که در گذشته مردم از نوروز به شیوه‌هاي بسیار جالب و متفاوتی تجلیل می‌کردند؛ اما در سال‌های پسین پریدن از روي آتش، برگزاری مراسم چهارشنبه سوري و رفتن به سیزده به در، در این کشور اندک اندک به فراموشي رفته است.
در پاکستان:
در میان پاکستانی‌ها نوروز از اهمیت ویژه‌یي برخوردار است. تاحدی که آنها نوروز را «عالم افروز» نیز می‌گویند؛ روز تازه از راه رسیده که با ورود خود، جهان را روشن و درخشان مي‌کند.
پاکستانی‌ها در ایام نوروز نخست خانه‌های شان را تمیز کرده و به پختنِ غذاهاي معروف نوروزي می‌پردازند؛ به دید و بازدید اقوام رفته و در این روز حرف‌هاي نامناسب به زبان نمي‌آورند.
در تاجیکستان:
جشن نوروز، برای تاجیکستانی‌ها نیز دارای اهمیت خاص است. آنها به این نظرند که «نوروز» جشن ملی نیاکان شان است. آنها این روز را به عنوان رمز دوستی زنده شدن دوباره‌ی طبیعت و کل موجودات مي‌دانند. نوروز که فرا رسید، مردم تاجیکستان برنامه‌يي دیگری به نام «خانه‌تکاني» دارند. خانه‌هاي خود را از گرد و خاک سال گذشته پاک و از این طریق سال جدید را نیکو آرزو می‌کنند.
پختنِ شیرینی ویژه و غذاهای متنوع از رسم و رواج‌هاي نوروزي در تاجیکستان است؛ رقابت‌هاي مانند کشتي محلي، بزکشی، خروس جنگی، کبک جنگي و تخم مرغ بازي نیز در میان تاجیک‌های این سرزمین رواج گسترده‌یی دارد.
در قراقستان:
قزاق‌ها نیز به نوروز اهمیت ویژه یی قایل اند. آنها نوروز را بسیار مقدس می‌دانند و اگر در آن روز برف یا باران ببارد، آن را به فال نیک میگیرند و معتقدند که سال نیکویی در پیش دارند.
موضوع جالب دیگر اینکه؛ در شبِ نوروز دختران قزاقي با پختن آخرین گوشت باقي مانده از اسب، جوان‌های مورد علاقه‌ی شان را مهمان کرده و از آنها پذیرایی می‌کنند. در مقابل، آنان نیز به دختران آینه و شانه و عطریات هدیه می‌دهند.
در بعضي از کشورهای دیگرِ حوزه‌ی نوروز نیز از بهار طبیعت، به گونه‌های مختلفی و با برپایی محافل تجلیل و گرامی داشت می‌شود.
گفتنی است که نوروز امسال نیز با شکوه‌مندی خاصی در سراسر کشور و کشورهای حوزه‌ی نوروز برگزار شد. اما امسال در کابل و هلمند مراسم نوروز و جشن دهقان هدف حمله‌های موشکی و انفجاری قرار گرفت که در کابل حدود 7 نفر و در ولایت هلمند 4 تن جان‌های شان را از دست دادند.
