بحران سیاسیِ ناشی از انتخابات ریاست‌جمهوری ششم میزان ۱۳۹۸، متفاوت از جنجال‌های انتخابات سال ۱۳۹۳ است. آن زمان بارک اوباما که سیاست نرم‌تری در قبال افغانستان داشت، رییس‌جمهوری امریکا بود و همین‌طور دیپلمات معروفی به‌حیث وزیر خارجه‌ی دولت او کار می‌کرد. شاید کم‌تر کسی در افغانستان پیدا شود که نام این دیپلمات را نشنیده باشد: جان کری. این دیپلمات و وزیر خارجه پیشین امریکا پس از به‌وجود آمدن بحران سیاسیِ ناشی از انتخابات در سال ۱۳۹۳، به کابل آمد و فورمول ایجاد حکومت وحدت ملی را به محمد اشرف‌غنی و عبدالله عبدالله پیشنهاد کرد. از پادرمیانیِ جان‌کری دیری نگذشت که به بسیار سرعت اختلافات پایان یافت و توافق‌نامه‌ی ایجاد حکومت وحدت ملی میان اشرف‌غنی و عبدالله امضا شد. بعدها، شماری از جان‌کری به‌عنوان مرد «بحران‌شکن» نیز یاد می‌کردند.
اما حالا زمان دیگری است. از یک طرف در امریکا شخصی به‌حیث رییس‌جمهوری روی کار آمده که به گرفتن تصامیم عجولانه و دور از انتظار مشهور است و از جانبی هم، پس از رفتن دونالد ترمپ به کاخ سفید، سیاست و رفتار ایالات متحده در قبال کشورهای زیادی از جمله افغانستان تغییر کرد. آقای ترمپ بارها گفته که می‌خواهد پای کشورش را از قضیه‌ی افغانستان بیرون بکشد. به‌ویژه حالا که دولتش با طالبان توافق‌نامه‌ی صلح امضا کرده و براساس آن قرار است به‌صورت زمان‌بندی شده سربازانش را از افغانستان خارج کند. هرچند بحث خروج امریکا از افغانستان مسئله‌ای نیست که تصمیم آن تنها وابسته به رییس‌جمهور ترمپ باشد و یا به همین سادگی و شتاب اتفاق بیفتد؛ اما واقع این است که ماندن بیش از حد امریکا در اینجا، باری از هزینه‌های سنگین اقتصادی را بر دوش مالیه‌دهندگان امریکایی گذاشته است. برای یک مالیه دهنده‌ی امریکایی خیلی دشوار است که بیشتر از این ماندن در افغانستان را بپذیرد. ترمپ می‌تواند بااستفاده از این ذهنیت که از یک طرف به لحاظ تبلیغاتی در انتخابات پیشرو نیز برایش کارساز است، استفاده کرده و به برنامه‌ی خروج، شتاب بخشد.
به نظر می‌رسد امریکا این بار فورمول مشخصی برای حل بحران سیاسی افغانستان مطرح نکرده است. تاکنون تنها عبارتی را که امریکا در این خصوص به کار می‌برد، حمایت از تشکیل یک اداره‌ی «فراگیر» است. سفر اخیر مایک پومپیو وزیر خارجه امریکا به کابل و دیدار او با رییس‌جمهور غنی و عبدالله عبدالله نیز این موضوع را روشن کرد. عبدالله عبدالله که ادعا دارد برنده‌ی انتخابات است، بعد از سفر پومپیو به کابل گفت که وزیر خارجه امریکا فورمول مشخصی پیشنهاد نکرد و این موضوع را به طرفین (غنی و عبدالله) گذاشت تا باهم حل کنند. اما وقتی که پومپیو از کابل رفت، اعلامیهای با لحن بسیار تند منتشر کرد و گفت که ادامه‌ی تنش‌ها «رابطه مستقیم با امنیت ملی امریکا» دارد و این کشور تصمیم گرفته یک میلیارد دالر از کمک‌های خود به کابل را قطع کند.
آقای پومپیو همچنان در اعلامیه‌اش گفته بود که ادامه‌ی اختلافات میان غنی و عبدالله «متاسفانه بی‌احترامی به افغان‌ها، امریکایی‌ها و تمامی شرکای ائتلاف» جنگ افغانستان است که طی سال‌های گذشته برای برقراری صلح در این کشور در کنار یکدیگر همکاری کرده‌اند.
در یک هفته‌ی اخیر تلاش‌های داخلی به‌منظور حل اختلاف‌ها میان رییس‌جمهور غنی و عبدالله عبدالله مدعی کرسی ریاست‌جمهوری ادامه دارد. حامد کرزی رییس‌جمهوری پیشین، محمدکریم خلیلی معاون پیشین ریاست‌جمهوری، عبدرب الرسول سیاف از چهره‌های جهادی و یونس قانونی از اعضای برجسته‌ی حزب جمعیت اسلامی این مسوولیت را عهده‌دار شده‌اند تا دو طرف را وادار به تفاهم کنند. هرچند این تلاش‌ها تاکنون نتیجه‌ای در پی نداشته اما امیدواری‌ها برای حل بحران سیاسی بیشتر شده‌است. این تیم چهارنفری، دیروز شنبه با نشر اعلامیهای از رییس‌جمهور غنی خواست که تعیینات مقام‌های حکومتی را برای یک زمان مقتضی متوقف و عبدالله عبدالله نیز مهلت تعیین شده برای رسیدن به تفاهم را تمدید کند. به دنبال آن، وحید عمر مشاور رییس‌جمهور غنی در توییترش نوشت که رییس‌جمهور تعیینات اعضای کابینه را برای پنج روز متوقف کرده‌است تا فرصت بیشتر برای گفت‌وگوهای سیاسی فراهم شود. آقای عبدالله نیز ضمن استقبال از اعلامیه‌ی این چهار میانجی، گفته که برای حل بحران سیاسی کنونی با این تیم همکاری و مهلت را تمدید می‌کند.
با این‌حال، وزارت خارجه‌ی امریکا بار دیگر تهدید کرده‌است در صورتی‌که یک دولت فراگیر در افغانستان روی کار نیاید، کمک‌ها به این کشور نمی‌تواند به همین شکل ادامه یابد.
دفتر آلیس ویلز معاون وزارت خارجه امریکا در توییترش با نشر اعلامیهای گفته که ادامه‌ی کمک‌های بین‌المللی مستلزم یک دولت فراگیر در افغانستان است و «ما همه باید رهبران افغانستان را برای توافق روی ایجاد یک حکومت فراگیر پاسخگو کنیم».
حالا، بزرگان سیاسیِ کشور در یک آزمون بسیار بزرگ و تاریخی قرار گرفته‌اند. در شرایط بسیار دشوار و حساس کنونی که افغانستان در چنگال چندین بحران قرار گرفته، دیده شود که این بزرگان سیاسی قادر به حل بحران ناشی از انتخابات می‌شوند یا خیر؟
در صورت حل بحران سیاسیِ کنونی، هم کمک‌های امریکا و متحدانش به افغانستان ادامه می‌یابد و هم حکومت و صنف سیاسیِ کابل می‌تواند در گفت‌وگوهای صلح با گروه طالبان از یک موضع قوی‌تر به میز مذاکره برود. در کنار این‌ها، حل تنش‌ها با میانجی‌گری سیاسیون کشور، ضمن اینکه یک پیام خوب به دنیا دارد – یعنی ما می‌توانیم مشکلات‌مان را باهم از طریق گفت‌وگو و مسالمت‌آمیز حل کنیم، به‌وجود آمدن اجماع سیاسی در امر مبارزه با ویروس همه‌گیر کرونا و مهار این پدیده‌ی خطرناک، نیز بسیار مهم است. در این صورت می‌توان از بحران‌های دیگر نیز دست‌کم با خطر کم‌تر عبور کرد.
